Không rõ tự bao giờ, sen Tây Hồ đã trở thành niềm tự hào của vùng đất kinh thành Thăng Long trong câu ca dao:

“Đấy vàng, đây cũng đồng đen

Đấy hoa thiên lý, đây sen Tây Hồ”

Với chủ đề "Sắc sen Hà Nội," lễ hội Sen Hà Nội lần đầu tiên tổ chức từ ngày 12-16/7/2024 tại Không gian Văn hóa sáng tạo Tây Hồ, quận Tây Hồ, sẽ mang đến cho du khách trải nghiệm hấp dẫn về hoa sen và đặc sản trà sen của Hà Nội.

Trong khuôn khổ Lễ hội, sẽ diễn ra lễ đón nhận Di sản Văn hóa Phi Vật thể cấp Quốc gia - nghề ướp trà sen Tây Hồ.

Lễ hội Sen Hà Nội được tổ chức nhằm quảng bá, tôn vinh những nét đẹp, giá trị văn hóa của Thăng Long Hà Nội, của vùng đất Tây Hồ. Lễ hội giới thiệu những giá trị độc đáo của nghề "ướp trà sen," những nét đặc trưng riêng có của văn hóa sen trong đời sống của người Việt Nam.

Tại lễ khai mạc, ban tổ chức sẽ trao giải Cuộc thi ảnh “Người đẹp, áo dài và Sen,” trình diễn chương trình nghệ thuật bán thực cảnh “Chuyện của Sen.”

Trong khuôn khổ lễ hội, sẽ có khu trưng bày không gian giới thiệu, trình diễn sản phẩm liên quan đến sen như hoa sen, tơ sen, chè sen, xôi sen, giò sen, các món ăn từ sen; các sản phẩm trang trí từ sen, thủ công mỹ nghệ về sen; trưng bày đại diện một số giống sen thuộc các vùng trong cả nước và một số giống sen quý của Việt Nam và Hà Nội.

Trong khuôn khổ lễ hội, quận Tây Hồ và các đơn vị có liên quan sẽ tổ chức Hội thảo bảo tồn và phát triển hoa sen Việt Nam; khánh thành Trung tâm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP quận Tây Hồ-Phố Trịnh; Khai mạc Triển lãm không gian nghệ thuật sắp đặt sen, triển lãm ảnh sen trong đời sống Việt; Chương trình Khảo sát-Hội nghị "Nâng cấp chất lượng dịch vụ và kết nối điểm đến du lịch của quận Tây Hồ với các doanh nghiệp lữ hành trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2024;" Đêm nhạc "Trịnh Công Sơn và những người bạn."

Đặc biệt, trong dịp này, quận Tây Hồ và các đơn vị chức năng sẽ tổ chức Ngày hội đạp xe Hành trình xanh "Sắc Sen Tây Hồ" với sự tham gia của 7.000 người đạp xe quanh Hồ Tây; Chương trình "Sen kết nối yêu thương" thăm tặng quà Mẹ Việt Nam Anh hùng và các gia đình chính sách trên địa bàn quận.

Tại lễ hội, cũng sẽ có 100 gian hàng giới thiệu sản phẩm OCOP gắn với văn hóa các tỉnh miền núi phía bắc, góp phần tăng cường liên kết, sản xuất và tiêu thụ, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm các sản phẩm sen Hà Nội với các tỉnh, thành phố trên cả nước; quảng bá và kích cầu du lịch, khơi dậy tiềm năng phát triển các sản phẩm OCOP của các địa phương.

Sen Hồ Tây hay còn gọi là sen Bách Diệp, được trồng ở các hồ nhỏ quanh Hồ Tây. Đặc trưng dễ nhận biết là cánh hoa kép, màu hồng, hương thơm lâu, gạo sen to và căng mọng. Giống sen này thường được dùng ướp trà.

Trên khắp nẻo đường Việt Nam, có thể dễ dàng nhìn thấy những đầm sen hồng nhưng có một điều chắc chắn rằng, không nơi đâu bạn được đắm mình trong hương sen dịu ngọt, tinh tế cho bằng hồ Tây (Hà Nội).

Mỗi độ hè sang, khi ánh nắng rực rỡ tràn ngập khắp Hà thành và những cánh sen hồng bắt đầu xuôi ngược trên những chuyến xe, báo hiệu mùa sen Tây Hồ đã về. Những đóa hoa tinh khiết này đã trở thành một điểm hấp dẫn nhất của du lịch miền bắc mùa hè nói chung và Hà Nội nói riêng.

Hình ảnh lãng mạn của đầm sen kết hợp với hồ Tây sóng sánh dệt nên ký ức khó phai trong mỗi người Hà thành và du khách. Họ đến đây không chỉ để chụp ảnh và thưởng ngoạn cảnh đẹp, mà còn để đắm say cái phong vị của nắng gió hồ Tây, nét đẹp tao nhã của thủ đô. Giữa cái ồn ã của một đô thị đông đúc, một khoảng xanh bao la điểm xuyết những bông hoa tươi thắm, những cô gái trẻ xúng xính yếm đào, áo dài bên hoa sen.

Thời điểm lý tưởng nhất để dạo chơi là buổi sáng tinh mơ hay buổi chiều mát mẻ, lúc hương thơm dịu mát, tinh khiết của sen lan tỏa khắp không gian. Giữa nền lá xanh như ngọc bích, hàng trăm đóa hoa sen hiện ra thật bất ngờ, lung linh như truyện cổ tích. Có những bông còn e ấp nụ xanh, có đóa chúm chím hàm tiếu hay bung nở rực rỡ… làm bừng sáng cả đầm sen.

Sen Tây Hồ đặc biệt hơn sen những nơi khác bởi sắc hồng thắm, hương nồng nàn lại có ba lớp cánh to nhỏ khác nhau nên còn gọi là sen bách diệp (trăm cánh). Người dân thu hoạch hoa từ 5h sáng để giữ vẹn nguyên sự tinh khiết của đất trời.

Một số ít sen bán cho hàng hoa còn lại chủ yếu dùng để ướp chè sen, một loại đặc sản trứ danh của Hà Nội.

Trà sen ướp truyền thống nơi đây sử dụng trà xanh Tân Cương của vùng đất chè Thái Nguyên, rồi đem ướp với dòng hoa sen Bách Diệp được trồng ở Hồ Tây cho ra một hương vị trà rất đặc biệt, đặc trưng mà không nơi nào có được.

Cứ một lớp chè lại ướp một lớp gạo sen (nhụy sen). Mất cả nghìn bông hoa mới ướp được 1 cân chè sen nên dù giá có lên đến vài triệu một cân nhưng vẫn không đủ hàng cung cấp bởi hương chè sen nhẹ nhàng, thanh tao ấy đã mê hoặc bao người

Ướp trà sen là nghề truyền thống lâu đời của người dân phường Quảng An (Tây Hồ) và sản phẩm trà sen đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận đăng ký nhãn hiệu.

Trước thực tế diện tích trồng sen đang bị thu hẹp, Ủy ban Nhân dân quận Tây Hồ đã mời chuyên gia Viện Nghiên cứu rau quả Trung ương và Trung tâm Khuyến nông Hà Nội phối hợp thực hiện dự án "Xây dựng mô hình mẫu sản xuất sen gắn với phát triển du lịch sinh thái theo chuỗi giá trị tại Tây Hồ Hà Nội." Thời gian triển khai dự án từ 17/2 đến 15/11.

Các hộ dân sẽ được hướng dẫn áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong chọn giống, canh tác, thu hoạch và bảo quản; đồng thời xây dựng mô hình sản xuất sen chất lượng cao với các sản phẩm: Hoa để ướp chè, hoa để trang trí và hạt để làm thực phẩm gắn với phát triển du lịch.

Một số hồ được chọn thí điểm trồng sen là Đầu Đồng, Thủy Sứ (phường Quảng An) và Ao sen 1, Ao sen 2 (phường Nhật Tân)./.